Prijsprikkel en cultuurverandering nodig voor minder lege vrachtwagens

Sterkere prijsprikkels en een cultuuromslag zijn nodig om de transportsector efficiënter te maken. Dat zijn de belangrijkste conclusies in het vandaag gepresenteerde onderzoek naar logistieke efficiëntie dat CE Delft in opdracht van Natuur & Milieu heeft uitgevoerd.

“De overheid wil vanaf 2026 de inkomsten uit de vrachtwagenheffing, zo’n € 250 miljoen per jaar, terugsluizen naar de sector om verduurzaming aan te jagen. Omdat het nog onduidelijk was welke maatregelen hiervoor effectief zijn, hebben we CE Delft gevraagd onderzoek te doen’’, vertelt Nienke Onnen, programmaleider duurzame mobiliteit bij Natuur & Milieu.

Meer dan de helft (55%) van de capaciteit van de rondrijdende vrachtwagens wordt niet benut. Onnen: “Een groot deel van de vrachtwagens rijdt nu leeg of bijna leeg rond en dat moet anders. Het verhogen van de beladingsgraad zorgt ervoor dat er minder kilometers gereden hoeven worden. Dat is niet alleen positief voor de uitstoot van CO2, stikstof en fijnstof, maar ook voor het tegengaan van files en verkeersveiligheid. Het is heel goed dat de opbrengsten van de vrachtwagenheffing hiervoor ingezet gaan worden.”

Barriéres wegnemen

Voor het onderzoek analyseerde CE Delft vijf maatregelen, die in theorie veel potentie hebben, zoals het hergebruiken van containers en cross chain control centers (4C). Het blijkt dat het digitaliseringsniveau en de cultuur in de sector de belangrijke barrières zijn die invoering van meerdere maatregelen in de weg zitten.

Zo is het bundelen van lading of gebruik van een andere modaliteit alleen te realiseren als bedrijven andere prioriteiten stellen en samenwerken, maar dat zit (nog) niet in de bedrijfscultuur. Het besparingspotentieel van samenwerking wordt ingeschat op minimaal 10%, maar daarvoor is dus een cultuurverandering nodig. Datadelen, gericht op het ontdekken van samenwerkingskansen tussen bedrijven om transportkilometers te reduceren, zou kunnen helpen. Veel bedrijven beschikken echter nog niet over de benodigde data of zijn niet in staat deze te delen.

Randvoorwaarden creëren

Natuur & Milieu adviseert de overheid daarom om de inkomsten uit de vrachtwagenheffing in te zetten om de barrières voor een cultuuromslag weg te nemen en het digitaliseringsniveau te verbeteren. Het direct financieren van de onderzochte maatregelen loont minder, volgens de onderzoekers. Onnen: “Door in te zetten op digitalisering en een omslag in de cultuur, creëert de overheid de randvoorwaarden die ondernemers nodig hebben om stappen te zetten. Op die manier kunnen bedrijven dan zelf bepalen welke middelen het beste bij hun situatie passen.”

Verhoging vrachtwagenheffing

De milieuorganisatie benadrukt verder dat het onderzoek bevestigt dat een financiële prikkel, zoals de vrachtwagenheffing, de noodzaak voor een efficiëntere logistiek vergroot. Natuur & Milieu pleit er dan ook voor om het gemiddelde tarief van de vrachtwagenheffing te verhogen van 15 cent per km naar 30 cent per km. Onnen: “Een verhoging zorgt ervoor dat het maken van loze kilometers echt oninteressant wordt. Bovendien is dat in lijn met de toekomstige tarieven in Duitsland. Uitgangspunt bij de tariefstelling was dat deze vergelijkbaar moet zijn met die van onze buurlanden en met de huidige 15 cent per km is dat zeker niet het geval.”